Ondertussen in de terpdorpen: Schelpenpad, expansiedrift en plan van aanpak

Ondertussen in de Friese terpdorpen: Waar in Firdgum een uniek schelpenpad is aangelegd, komt in Hallum het rijke verleden meer en meer naar boven. Ook een Hallumer peersoort lijkt herontdekt. In Wijnaldum is men bijna klaar voor de uitvoering.

Aanleg schelpenpad Firdgum
In Firdgum is de uitvoering gestart. Zo is er samen met omwonenden een schelpenpad rond de kerk aangelegd. Hierdoor kunt u nu een rondje over één van de dorpsterpen in Firdgum lopen. Tijdens het ommetje is het afgegraven deel van de terp goed te zien, evenals de kwelderwal waarop de terpencluster gelegen is. Bijzonder is ook dat het pad over grond van particulieren gaat. Iedereen is hen erg dankbaar voor de hulp bij het aanleggen van dit unieke pad.

Geestelijke expansiedrift in Hallum
Op 21 januari is het project in Hallum van start gegaan. Wetenschapper Jeroen Wiersma doet sindsdien landschapshistorisch onderzoek in het Friese terpdorp. Inmiddels is ook het archeologisch onderzoek gestart.

Dorp van edelen
Hallum wordt al sinds het begin van de jaartelling bewoond en staat in de oude geschriften bekend als een dorp met vele edelen. Zij woonden in de Volle Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd in een statige boerderij of stins rondom de dorpsterp of verspreid in het open landschap op kleinere terpen. In totaal zijn er in het dorpsgebied in ieder geval 13 van deze voormalige stinsterreinen aan te wijzen.

Naast een rijk vertegenwoordigde bovenklasse bood Hallum ook ruimte voor de geestelijke stand. Zo bezaten de kloosters Mariëngaarde en Genazareth grote delen van het dorpsgebied. Mariëngaarde werd gesticht op een natuurlijke hoogte langs de toenmalige kustlijn. Het klooster kon haar bezit uitbreiden door jonge aanwas in te polderen, hiervoor werden dijken aangelegd rondom hoog opgeslibde kwelders. Genazareth bezat veel van het drassige achterland tussen de Hallumervaart en de Finkumervaart. Ook hier werd onland omgezet in productief weiland.

Hallum buitendijks
De landaanwinning langs de kust en het verbeteren van drassige gronden in het achterland werd actief voortgezet tot in de jaren ‘60 van de twintigste eeuw. In die tijd waren er plannen om de zeedijk te verleggen tot aan de rand van de landaanwinningswerken in het buitendijkse gebied. Dit plan haalde het echter niet. Hierdoor is het fraaie contrast in kleur en vorm tussen de binnendijkse hoogproductieve akkers en de buitendijkse extensief beweide kwelders nog altijd te bewonderen.

Het landschapshistorische onderzoek loopt nog tot eind april. Een aantal dorpsbewoners zette zich actief in tijdens dit onderzoek. Dit leidde onder andere tot een fraai overzicht van kadastrale kaarten die beschikbaar zijn gesteld door Hallumer Gerrit Hoekstra. Ook wordt er momenteel een aantal bijzondere vondsten tentoongesteld in het tijdelijke informatiecentrum. Waaronder een sleutel van een stinspoort en een aantal fraaie stenen van zowel de stinspoort als van het voormalige klooster Mariëngaarde. De objecten zijn tijdelijk beschikbaar gesteld door de familie Kingma, de familie Heslinga en de familie Wip en hebben alles te maken met het rijke stinzen- en kloosterverleden van Hallum.

Hallemine Bonne
In het standaardwerk Pomologia van J.H. Knoop uit 1758 worden fruitsoorten beschreven, zo ook de Hallemine Bonne. Deze peersoort werd al enige tijd als verloren beschouwd, maar is door de aandacht voor Hallum in het project Terpen- en Wierdenland waarschijnlijk terug gevonden. In het najaar van 2016 worden de eerste exemplaren verwacht. Over de Hallemine Bonne schrijft Knoop het volgende:

HALLEMINE BONNE Is een vry grote Peer; van gedaante langwerpig, iets buikig, en naar de Steel toe wat dunner wordende, gelyk ook iets naar ’t Oog, dat weinig gezonken, en de Steel na Proportie niet zeer lang; is haar Schil is glad, van Koleur, ryp zynde, ligt-groen, iets naar den geelen hellende; haar Vleesch is iets bros, dog zagt en zeer vol-zappig, van een heel aangename geurige smaak; ze word van de Boom gegeten en wil net op haar tyd geplukt zyn, gelyk de Bruffelfe, namelyk, wanneer haar groene Koleur begint naar den geelen te hellen, en het Vleesch voor de Duim wykt, want als ze langer hangt word ze onsmakelyk, meelig, en buik ziek. De Boom maakt goed sterk Hout gewas en is heel draagbaar. Deze Zoort is niet zeer oud, ze is in Friesland, voor niet zeer lange Jaren uit een Korl van de Zomer Bon Chretien, daar ze in gedaante en smaak ook iets na zweemt, door een Liefhebber gewonnen, op een Plaats niet ver van het Dorp Hallum, daar ze de Naam van voert.

Hallumer schatten in informatiecentrum
Op 1 april is in de voormalige biobliotheek van Hallum een tijdelijk informatiecentrum geopend. Daar is onder meer de expositie ‘Hallumer schatten’ te zien. Lees hier meer over de opening en de expositie .

Vaststelling plan van aanpak Wijnaldum
Op de jaarvergadering van Dorpsbelang Wijnaldum is het concept-plan van aanpak gepresenteerd. Bewoners kunnen de komende dagen met opmerkingen komen, waarna de werkgroep het definitieve plan van aanpak kan vaststellen. Dit plan wordt gepresenteerd aan het Waddenfonds. Na goedkeuring starten de voorbereidingen voor de uitvoering.