Klooster Lidlum in gevecht met de zee

Van dorpscorrespondent ‘Stichting Oud Tzummarum’

Ten noorden van Franeker, nabij Oosterbierum, verrees in 1254 het Premonstratenzer klooster Vallis Mariae, oftewel Mariadal. Het was in 1182 vanuit Mariengaarde aanvankelijk gesticht als kanunnikenklooster aan de Kapellwei, dichter bij de Waddenzee. Overstromingen maakten verplaatsing dieper landinwaarts noodzakelijk. Tot twee keer toe zelfs. Dit ondanks het feit dat rond 1200 de uitgestrekte kwelders in het Waddengebied stukje bij beetje werden ingepolderd, onder meer door kloosterlingen.

In de 13e eeuw werd het klooster, dat door wallen was omgeven, intensief betrokken bij het onderhouden van de dijken van de Middelzee. Er woonden toen zo’n 600 mensen. Vanuit het klooster werden de parochies van Lutkewierum, Oosterzee, Berlikum, Sexbierum, Spannum, Winsum, Tzummarum, Menaldum, Bozum, Welsrijp, Herbaijum, Huins, Baard, Oosterlittens, Britswerd en Hoorn (Terschelling) bediend.

Als Premonstratenzer klooster koos het de kant van de Vetkopers en streed het onder andere tegen Roorda’s van Tzummarum, de Sjaardema’s van Franeker en zelfs tegen de schiere monniken van het klooster Bloemkamp. In 1572 plunderden de geuzen het klooster en de Spanjaarden gebruikten het als Kazerne. In 1580 werd Mariadal volkomen verwoest.

Abt Eelco van Liauckema

Eveneens een dieptepunt in de geschiedenis van het klooster was de moord op Abt Eelco van Liauckema op de Uithof in Boksum op 22 maart 1332. Eelco protesteerde tegen het zuipen en vlees eten in de heilige vastentijd door de broeders. De mannen konden deze ‘bekrompen’ kritiek niet verdragen en sloegen hun geestelijke vader met een knuppel dood. Geen varkenshaasjes maar witte rozen kwamen uit de mouwen van zijn pij tevoorschijn. Eelco werd in het lekengedeelte van de kerk begraven en als martelaar vereerd. Als zalige Eelco van Liauckema komt hij nog steeds voor in de heiligenkalender van de Orde van Premonstreit.

Meer foto’s en geschiedenis over kloosters in de streek op www.oudtzummarum.nl